De zoete wereld van Winegums: Van klassieke geschiedenis tot suikervrije Innovatie

Winegums zijn al meer dan een eeuw een geliefd snoepje over de hele wereld, bekend om hun zachte, fruitige smaken en diverse kleuren en vormen. Ze behoren tot de meest populaire en herkenbare lekkernijen wereldwijd. Deze blogpost neemt je mee op een diepere duik in de fascinerende oorsprong van winegums, het complexe productieproces dat hun unieke textuur creëert, de innovatie die heeft geleid tot suikervrije varianten, en de meest geliefde smaken die vandaag de dag op de markt zijn.

De fascinerende geschiedenis van Winegums

De geschiedenis van winegums begint in Engeland, waar deze iconische snoepjes hun oorsprong vonden. De uitvinding wordt breed toegeschreven aan Charles Gordon Maynard in 1909. Zijn creatie wordt vaak omschreven als een "ongelukje dat heel goed uitpakte," een veelvoorkomend thema bij succesvolle uitvindingen.

Charles' vader, Gerard Riley Maynard, was eigenaar van een snoepwinkel en stond aanvankelijk niet te springen om de nieuwe lekkernij van zijn zoon. Sterker nog, hij dreigde Charles te ontslaan vanwege de productie van deze "wijngums". Dit kwam voornamelijk door de naam, die deed vermoeden dat de snoepjes alcohol bevatten.
De naam 'winegums' is echter misleidend; ze bevatten helemaal geen wijn. Charles, wiens vader een geheelonthouder was, moest hem ervan overtuigen dat de snoepjes geen alcohol bevatten om zijn baan te behouden.
Ironisch genoeg werden de originele smaken zelfs vernoemd naar verschillende wijnsoorten, zoals champagne, port, sherry, claret en bordeaux, en deze namen werden later op de snoepjes gedrukt. Dit toont de vindingrijkheid van Maynard om zijn product te positioneren, zelfs met een naam die enige uitleg vereiste.

Vandaag de dag blijven winegums enorm populair, vooral in het Verenigd Koninkrijk, Ierland en Canada, maar ook in Nederland. De merknaam heeft door de jaren heen ook een evolutie doorgemaakt. Hoewel sommige bronnen suggereren dat winegums al sinds 1842 worden gemaakt , verwijst deze datum naar de oprichting van Bassett's, een ander gerenommeerd Brits confectiebedrijf. Bassett's, bekend van onder andere Liquorice Allsorts en Jelly Babies , fuseerde in 2016 met Maynards, het bedrijf van Charles Gordon Maynard. Deze samenvoeging resulteerde in het merk "Maynards Bassetts" onder de vlag van Mondelez International.
Dit illustreert de consolidatie die kenmerkend is voor de zoetwarenindustrie, waarbij traditionele en geliefde merken vaak samenkomen onder grotere conglomeraten, waardoor hun erfgoed wordt voortgezet en hun bereik wordt vergroot. Het is belangrijk dit onderscheid te maken om de precieze historische context van de winegum te begrijpen: de uitvinding in 1909 door Maynard is de kern, terwijl de latere associatie met 1842 de rijke geschiedenis van een partnerbedrijf weerspiegelt.

Hoe worden winegums gemaakt? Een kijkje achter de schermen

De productie van winegums, die vallen onder de bredere categorie fruitgums, is een proces dat precisie en specifieke ingrediënten vereist om de kenmerkende zachte, kauwbare textuur te bereiken. De klassieke componenten omvatten glucosestroop, suiker, dextrose, gelatine, citroenzuur en diverse smaakstoffen. De levendige kleuren worden doorgaans verkregen uit fruitbereidingen en karamelsiroop. Een interessant detail is dat voor blauwe fruitgums vaak kunstmatige kleurstoffen worden gebruikt, simpelweg omdat er van nature geen blauw fruit is dat hiervoor geschikt is.

Het productieproces kan variëren in complexiteit, maar een gedetailleerde methode omvat doorgaans vier cruciale stappen:

1. Productie van invertsuiker: Deze stap is essentieel voor de gewenste textuur van winegums. Invertsuiker wordt gemaakt van sacharose, de gewone huishoudsuiker, door het te splitsen in fructose en glucose. Dit splitsingsproces is van vitaal belang omdat fructose en glucose, in tegenstelling tot sacharose, niet kristalliseren. Dit voorkomt een korrelige textuur in het eindproduct en draagt bij aan de zachte, smeuïge consistentie van winegums. De sacharose wordt hiervoor gemengd met wijnsteenzuur en water, en onder constante roering verwarmd tot maximaal 70 graden Celsius totdat de invertsuiker is gevormd. Dit benadrukt dat suiker in winegums niet alleen een zoetmiddel is, maar ook een fundamentele structurele rol speelt. Dit heeft directe gevolgen voor de ontwikkeling van suikervrije varianten, waar de vervanging van suiker niet alleen de zoetheid, maar ook de textuur en stabiliteit moet nabootsen.

2. Het creëren van de basismassa: Voor de basismassa wordt gelatine eerst in water geweekt om op te zwellen, wat ongeveer 15 minuten duurt. Tegelijkertijd wordt een tweede suikeroplossing, bestaande uit sacharose en water, gekookt op een temperatuur van iets meer dan 100 graden Celsius. De gelatine wordt vervolgens gesmolten, waarbij de temperatuur niet boven de 75 graden Celsius mag komen. Tot slot worden de suikeroplossing, de invertsuiker en de gesmolten gelatine zorgvuldig gemengd. Dit mengsel vormt de basis voor de winegums en is dan klaar om verder verwerkt te worden.

3. Het toevoegen van kleur- en smaakstoffen: De transparante en nog enigszins neutrale basismassa krijgt nu zijn karakteristieke eigenschappen. Fruitaroma's, die zowel natuurlijk als kunstmatig kunnen zijn, worden samen met kleurstoffen (vaak in de vorm van vruchtensap of voedingskleurstof) aan de massa toegevoegd. Citroenzuur speelt hierbij een belangrijke rol; het zorgt niet alleen voor de stabiliteit en intensivering van de kleuren, maar draagt ook bij aan de houdbaarheid van het snoepje.

4. Vormgeven, drogen en de finishing touch: De licht afgekoelde en schuimvrije massa kan nu in vormen worden gegoten. In de industrie wordt hiervoor een ingenieuze methode gebruikt: grote "poederbakken" gevuld met een gladgestreken laag maïszetmeel worden gebruikt. Figuurstempels worden van bovenaf in dit zetmeel gedrukt, waardoor negatieve afdrukken ontstaan. Vervolgens wordt de vloeibare fruitgommassa in een fractie van een seconde in deze holtes gegoten. Het maïszetmeel is cruciaal; het voorkomt dat de winegums aan elkaar plakken en zorgt ervoor dat ze gemakkelijk loskomen nadat de massa is gestold. Na het gieten gaan de gevormde winegums voor enkele dagen naar speciale droogkamers om goed uit te harden en hun definitieve vorm te krijgen. De laatste stap is het aanbrengen van een waslaag of olie, wat de snoepjes een glanzend uiterlijk geeft en voorkomt dat ze aan elkaar plakken in de verpakking.

De complexiteit van deze industriële processen, vooral de noodzaak van invertsuiker en de geavanceerde vormgiettechnieken, staat in contrast met de relatief eenvoudige thuisrecepten. Thuis kunnen winegums worden gemaakt met slechts een paar ingrediënten zoals vruchtensap en gelatine of agar-agar, gezoet met agavesiroop of suiker.
Dit verschil benadrukt de schaal en precisie die nodig is voor de consistente kwaliteit en houdbaarheid van massaproduceerde snoepjes. Industriële processen zijn geoptimaliseerd voor efficiëntie, consistentie en een lange houdbaarheid, wat veel complexer is dan een thuisrecept.Dit verklaart waarom de textuur en houdbaarheid van commerciële winegums vaak superieur zijn aan zelfgemaakte varianten, en waarom specifieke ingrediënten zoals invertsuiker essentieel zijn voor de gewenste mondgevoel op grote schaal.

Naast de klassieke gelatine-gebaseerde winegums zijn er ook alternatieven ontwikkeld. Veganistische opties maken gebruik van maïszetmeel of agar-agar als geleermiddel in plaats van gelatine. Agar-agar is een populair plantaardig alternatief dat dezelfde geleiachtige consistentie kan bieden. Voor halal-gecertificeerde winegums wordt rundvleesgelatine gebruikt in plaats van varkensgelatine.

De opkomst van suikervrije winegums: Een gezondere keuze

De vraag naar gezondere voedingsalternatieven heeft geleid tot de ontwikkeling van suikervrije varianten van veel populaire snoepjes, waaronder winegums. Er is geen specifieke, universele introductiedatum voor suikervrije winegums op de markt in de beschikbare informatie.
Dit duidt erop dat de ontwikkeling van suikervrije varianten een geleidelijk proces is geweest, gedreven door individuele fabrikanten die inspelen op een groeiende vraag naar gezondere alternatieven, in plaats van een gecoördineerde, marktbrede lancering. Echter, "De Bron" wordt prominent genoemd als een van de "pioniers op het gebied van suikervrije producten".

Producten zoals De Bron Wine Gums (suikervrij) zijn beschikbaar op candymixmatch.com 

De Bron produceert al jarenlang diverse snoepjes en drop, waaronder suikervrije varianten, en richt zich op uiteenlopende levensstijlen, waarbij hun suikervrije producten herkenbaar zijn aan een "groene duim". Dit wijst op een trend van incrementele innovatie binnen de zoetwarenindustrie, waarbij bedrijven proactief inspelen op consumentenbehoeften.

De transformatie van een traditioneel winegum recept naar een suikervrije variant omvat aanzienlijke veranderingen, met name de vervanging van suiker door zoetstoffen. Dit is geen eenvoudige één-op-één vervanging, aangezien suiker niet alleen zoetheid levert, maar ook bijdraagt aan de bulk, textuur, vochtregulatie en houdbaarheid van het snoepje. De uitdaging ligt in het repliceren van al deze functionele eigenschappen.

Een belangrijke categorie suikervervangers die hierbij wordt ingezet, zijn polyolen, ook wel suikeralcoholen genoemd. Deze stoffen worden vaak gebruikt als zoetstoffen en "bulking agents" om de verloren bulk en textuur van suiker te compenseren.

Enkele veelgebruikte polyolen zijn:

• Maltitol (E965): Dit polyol, van nature voorkomend in tarwe en maïs, heeft een zoetkracht van 0,75 tot 0,9 keer die van gewone suiker. Het is een populaire keuze vanwege zijn smaak- en fysisch-chemische eigenschappen die sterk lijken op die van sucrose. Maltitol draagt effectief bij aan de bulk, textuur, vochtregulatie en houdbaarheid van het product. Bovendien heeft het een lagere caloriewaarde (ongeveer 2,4 kcal/g) en een lagere glycemische index (GI van 35) vergeleken met gewone suiker (GI van 65).

• Xylitol: Vaak gebruikt in kauwgom en snoepjes, heeft een zoete smaak en kan helpen bij het voorkomen van tandbederf. Studies hebben echter aangetoond dat xylitol kleur- en textuurveranderingen kan veroorzaken in sommige toepassingen.

• Sorbitol: Dit polyol heeft een frisse smaak, is goed oplosbaar in water en heeft de eigenschap water goed vast te houden, wat bijdraagt aan een smeuïge textuur in bereidingen zoals snoepgoed.

• Erythritol: Een natuurlijke suikeralcohol met bijna geen calorieën en een minimale invloed op de bloedsuikerspiegel. Een nadeel kan zijn dat het in combinatie met vaste vetten een nogal vettig uiterlijk kan geven.

Naast polyolen wordt ook Stevia (steviolglycosiden) veelvuldig gebruikt. Dit is een natuurlijke, calorievrije zoetstof die 100 tot 300 keer zoeter is dan sucrose. Stevia heeft het voordeel dat het de kleur, textuur of sensorische eigenschappen van snoep nauwelijks beïnvloedt.
In recepten voor suikervrije gummy beertjes worden bijvoorbeeld Steviala Kristal Sweet en vloeibare Stevia druppels gebruikt. Omdat stevia zelf geen bulk levert, wordt het vaak gecombineerd met polyolen om zowel de zoetheid als de gewenste textuur en volume te bereiken.

Voor veganistische suikervrije winegums wordt gelatine vervangen door plantaardige geleermiddelen zoals agar-agar. De verhouding voor vervanging is ongeveer 1:3, wat betekent dat 4 gram agar-agar ongeveer 12 gelatineblaadjes kan vervangen.

De impact op textuur en smaak is een cruciaal aandachtspunt bij de ontwikkeling van suikervrije winegums. Suikervervangers moeten niet alleen de zoetheid repliceren, maar ook de bulk, textuur en mondgevoel van suiker nabootsen.
Maltitol wordt bijvoorbeeld gewaardeerd om zijn bijdrage aan een knapperige textuur en stabiliteit in zoetwaren, en de zoete smaak lijkt sterk op die van sucrose. Stevia heeft over het algemeen geen negatieve invloed op de textuur of sensorische eigenschappen.
De verschuiving naar suikervrije winegums is dus niet zo eenvoudig als alleen suiker vervangen door een zoetstof. Het vereist een zorgvuldige selectie en combinatie van ingrediënten die de functionele eigenschappen van suiker (zoetheid, bulk, textuur, houdbaarheid) zo goed mogelijk nabootsen, terwijl de calorieën en bloedsuikerimpact worden verminderd.
Dit verklaart waarom suikervrije snoepjes vaak een mix van zoetstoffen bevatten en waarom de textuur soms net iets anders kan aanvoelen.

Hoewel suikervrije winegums een gezonder alternatief bieden, zijn er enkele overwegingen. Ze bevatten doorgaans minder calorieën dan traditionele varianten (bijvoorbeeld De Bron winegums bevatten 24 kcal per 10g portie en 235 kcal per 100g, wat 40% minder is dan vergelijkbare producten met suiker). Echter, overmatig gebruik van polyolen kan een laxerend effect hebben, een belangrijke waarschuwing voor consumenten. Bovendien, hoewel polyolen een lagere glycemische index hebben en de bloedsuikerspiegel minder snel laten stijgen dan gewone suiker, hebben ze nog steeds enige invloed.

De onderstaande tabel geeft een overzicht van de belangrijkste verschillen tussen traditionele en suikervrije winegums:

Vergelijking traditionele vs. suikervrije winegums (Ingrediënten & Eigenschappen)

De populairste smaken: Een regenboog aan genot

Winegums staan bekend om hun kleurrijke assortiment, waarbij elke kleur vaak een specifieke smaak vertegenwoordigt. Toen Charles Gordon Maynard zijn winegums introduceerde, vernoemde hij de kleuren en smaken naar verschillende wijnsoorten, zoals champagne, port, sherry, claret en bordeaux. Deze namen werden zelfs op de snoepjes gedrukt.
Dit was een slimme marketingzet om zijn vader te overtuigen, maar de smaakassociaties zijn in de loop der tijd geëvolueerd. De sterke associatie van kleur met smaak maakt winegums direct herkenbaar en aantrekkelijk voor een breed publiek.

De huidige populaire smaken zijn overwegend fruitig en direct gekoppeld aan hun kleur:
Populaire winegum smaken per kleur

• Rood | Aardbei | Vaak de favoriet van veel mensen
• Oranje | Sinaasappel | Fris en fruitig
• Geel | Citroen | Een subtiel zuurtje
• Paars | Druif | De smaak die het dichtst bij 'echte wijn' komt
• Groen | Limoen | Verfrissend

Naast deze klassieke fruitige smaken is de markt voor winegums en vergelijkbare fruitgums enorm divers. Er zijn veel andere smaken op de markt gebracht, variërend van ananas, abrikoos en citroen tot meer onverwachte smaken zoals cola en drop. Fabrikanten bieden ook verschillende vormen aan, zoals sleutels, botjes en kersen.

Merken zoals Basset, Haribo en RedBand domineren de markt en bieden elk hun eigen unieke assortiment aan. Tests van populaire merken omvatten bijvoorbeeld Haribo Goudberen (hoewel dit strikt genomen fruitgums zijn, worden ze vaak in dezelfde categorie genoemd), Red Band Duo winegums (bekend om hun zoet-zure combinatie), en Katja Yoghurt gums, die opvallen omdat ze gelatinevrij, glutenvrij en veganistisch zijn. Zelfs suikervrije en veganistische opties zoals Lidl Love Hearts worden genoemd. Deze diversiteit toont aan dat de term "winegum" in de loop der tijd breder is geworden en nu een scala aan zachte, fruitige snoepjes omvat. Dit betekent dat consumenten een enorme keuze hebben, wat de innovatie stimuleert en fabrikanten dwingt om zich te onderscheiden, bijvoorbeeld door unieke smaken, vormen of specifieke dieetopties.

Conclusie

Winegums hebben een rijke en fascinerende geschiedenis die teruggaat tot de innovatie van Charles Gordon Maynard in 1909. Zijn creatie, hoewel aanvankelijk met scepsis ontvangen door zijn geheelonthoudende vader, groeide uit tot een wereldwijd fenomeen. Het productieproces van deze zachte lekkernijen, ogenschijnlijk eenvoudig, is in werkelijkheid complex en afhankelijk van specifieke ingrediënten zoals invertsuiker om de kenmerkende niet-kristalliserende textuur te garanderen.

De zoetwarenindustrie is echter voortdurend in beweging, en de opkomst van suikervrije winegums is daar een duidelijk voorbeeld van. Pioniers zoals De Bron hebben de weg geëffend voor gezondere alternatieven, inspelend op de groeiende consumentenbehoefte aan minder suiker. De vervanging van traditionele suiker door polyolen en stevia vereist zorgvuldige formulering om niet alleen de zoetheid, maar ook de essentiële textuur en mondgevoel te behouden, met aandacht voor mogelijke neveneffecten zoals een laxerend effect bij overmatig gebruik.

Dit artikel is alleen bedoeld ter informatie. Neem voor medisch advies of een diagnose contact op met een professional.